Το μέλι συντελεί στη μακροβιότητα.Ο Δημόκριτος όταν τον ρώτησαν πώς μπορούν οι άνθρωποι να μην αρρωσταίνουν και να γίνονται μακρόβιοι απάντησε:Απ'έξω λάδι,από μέσα μέλι.

Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου 2016

Απόσταση συλλογής των μελισσών

Η απόσταση που μπορεί να πετάξει μια μέλισσα συχνά αποτελεί θέμα συζήτησης τόσο από μελισσοκόμους όσο και από ανθρώπους που δεν τους ενδιαφέρει η οικονομική εκμετάλλευση της μέλισσας.
Το κοινό συνήθως γνωρίζει λιγοστά για την πολύπλοκη ζωή των μελισσών αλλά και κάποια πράγματα από αυτά που γνωρίζει είναι παρεξηγημένα. Ένα από τα πιο συχνά και ενδιαφέροντα ζητήματα που απασχολούν τόσο τους ανθρώπους γενικά όσο και τους ίδιους τους μελισσοκόμους είναι η ζώνη συλλογής της μέλισσας γύρω από την φωλιά της, δηλαδή το μελισσοκομείο μας. Πέραν της απλής περιέργειας από το κοινό ή τις προσπάθειες για εντατική εκμετάλλευση από την πλευρά των μελισσοκόμων υπάρχει στην σύγχρονη εποχή και μια άλλη διάσταση, η μεταφορά γύρης από γενετικά τροποποιημένα φυτά και φυτοφαρμάκων στις κυψέλες μας. Με βάση το νέο αυτό δεδομένο η απάντηση στην ερώτηση «πόσο μακριά μπορεί να φτάσει μια μέλισσα για να συλλέξει» παίρνει πλέον διαστάσεις ανάγκης, είναι απαραίτητο να γνωρίζει κάποιος αυτή την πληροφορία.
Σε συζητήσεις ακούμε πολλές διαφορετικές απόψεις για αυτή την απόσταση που συλλέγει η μέλισσα. Η μέλισσα μπορεί να πάει 10 χιλιόμετρα για να βρει τροφή, η μέλισσα προτιμά να συλλέγει κάτω από 1 χιλιόμετρο, αν η μέλισσα πάει πάνω από 2 χιλιόμετρα τότε καταναλώνει την τροφή ως ενέργεια και δεν προσφέρει κάτι στην κυψέλη κτλ. Αυτά είναι λόγια που συχνά ακούγονται. Συχνά θεωρούμε πως οι μέλισσες εφόσον υπάρχει ανθοφορία πολύ κοντά στο μελισσοκομείο μας, θα προτιμήσουν αυτά τα λουλούδια θεωρώντας την επιτυχία πολύ πιθανή. Δεδομένου ότι στην πραγματικότητα η μέλισσα μπορεί να φτάσει στα 12 περίπου χιλιόμετρα υπό δυσμενείς συνθήκες, τότε οι επιλογές που θα κάνει όσον αφορά την επιλογή της τροφής δεν είναι τόσο προφανείς.
   Το γεγονός ότι οι μέλισσες συλλέγουν σε αυτές τις μεγάλες αποστάσεις είναι γνωστό εδώ και αρκετό καιρό. Ο Karl Von Frisch, ο οποίος ανακάλυψε την γλώσσα του χορού των μελισσών, χρησιμοποίησε την τεχνική του ταΐσματος σε σιρόπι ως μέρος της έρευνάς του. Με το σημάδεμα των μελισσών που επισκέπτονται τους τροφοδότες με το σιρόπι κατάφερε να μεταφράσει την «ένταση» του χορού των μελισσών αυτών όταν επέστρεφαν στις κυψέλες τους. Αυτές οι μέλισσες με τον χορό αυτό μετέδιδαν την πληροφορία της απόστασης και της κατεύθυνσης που βρισκόταν η τροφή. Τα στοιχεία αυτά όμως στην περίπτωση του πειράματος ήταν γνωστά, το ζητούμενο ήταν να οριστεί το μήκος του χορού για τις γνωστές αποστάσεις έτσι ώστε στη συνέχεια και αντιστρόφως από τον χορό να μεταφράζεται με σχετική ακρίβεια η απόσταση μιας άγνωστης ανθοφορίας. Το αποτέλεσμα των ερευνών έδειξε στοιχεία για χορούς που αντιστοιχούσαν στα 9,5 χιλιόμετρα ενώ η μεγαλύτερη απόσταση συλλογής που καταγράφηκε από την ερευνητική ομάδα ήταν τα 12 χιλιόμετρα. Πρέπει να σημειωθεί ότι για να γίνει εφικτή η παρατήρηση σε τέτοιες αποστάσεις το πείραμα διεξήχθη το φθινόπωρο όταν και η ανθοφορία ήταν πολύ περιορισμένη. Σε διαφορετική περίπτωση οι μέλισσες δεν θα χρειαζόταν να φθάσουν σε αυτές τις αποστάσεις για να συλλέξουν την απαραίτητη τροφή.
   Στο βιβλίο του ο Karl Von Frisch «Από την ζωή των μελισσών» αναφέρει ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι οι μέλισσες είναι ικανές να φτάσουν σε αποστάσεις ακόμη μεγαλύτερες των 12 χιλιομέτρων. Η εκτίμηση για μεγαλύτερη απόσταση συλλογής έγινε από τον Eckert ο οποίος μελέτησε τις μέλισσες σε έρημο της δυτικής Αμερικής όπου οι πηγές τροφής ήταν ακόμη μικρότερες. Αναφέρει απόσταση 13,5 χιλιομέτρων. Άλλες παρατηρήσεις έγιναν από τους Von Berlepsch και Knaff  οι οποίοι διαπίστωσαν πτήσεις στα 7 και 9-10 χιλιόμετρα αντίστοιχα με τις περισσότερες πτήσεις όμως να γίνονται σε αποστάσεις κάτω των 2 χιλιομέτρων.
   Οι παραπάνω μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν πριν το 1950. Από τότε ερευνητές έκαναν εκ νέου έρευνες πάνω στις πτήσεις των μελισσών με την βοήθεια κυψελών παρατήρησης. Μια από αυτές τις έρευνες έγιναν από τον Kirk Visscher και τον Tom Seeley σε ένα δάσος της Νέας Υόρκης, το οποίο πλησίαζε αρκετά στο λεγόμενο φυσικό περιβάλλον της μέλισσας. Περίπου 2000 χοροί παρατηρήθηκαν και καταγράφηκαν το καλοκαίρι του 1980. Περίπου μισές από τις πτήσεις έγιναν σε αποστάσεις μικρότερες των 1,6 χιλιομέτρων από την κυψέλη ενώ μόνο ένα 5% σε αποστάσεις μεγαλύτερων των 6 χιλιομέτρων. Η μεγαλύτερη απόσταση που καταγράφηκε ήταν τα 10,9 χιλιόμετρα ενώ ο μέσος όρος όλων των πτήσεων ήταν τα 2,2 χιλιόμετρα. Οι πτήσεις συλλογής σε μεγάλες αποστάσεις είναι γεγονός, απλά όχι πολύ συχνές. Οι έρευνες των παραπάνω έδειξαν ότι πράγματι οι μέλισσες χρησιμοποιούν τον χορό για την κατάδειξη της απόστασης, όμως πολλά άλλα πειράματα που έγιναν δεν οδήγησαν στα επιθυμητά αποτελέσματα καθώς διεξήχθησαν σε περιοχές οι οποίες ήταν υπερβολικά καλές, δηλαδή αυτές οι ανθοφορίες ήταν πολύ καλές για να αποτυπώνουν τον μέσο όρο. Για παράδειγμα καλλιεργήσιμες εκτάσεις και όχι φυσικές. Τα αποτελέσματα παρόμοιων ερευνών έδειξαν ότι οι μέλισσες δεν συλλέγουν στις αποστάσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, όμως οι ιδανικές συνθήκες ανθοφορίας που επικρατούσαν, κατέστησαν άνευ λόγου αυτές τις πτήσεις.
   Χοροί που μεταφράσθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Sheffield στην Αγγλία έδειξαν κάτι επίσης ενδιαφέρον. Οι αποστάσεις που διανύουν οι μέλισσες έχουν σχέση με την εποχή και συνεπώς με τις διαθέσιμες ανθοφορίες. Τον Αύγουστο περισσότερες από τις μισές μέλισσες πέταξαν σε αποστάσεις 6 χιλιομέτρων και πάνω ενώ ο μέσος όρος ήταν στα 5,5 χιλιόμετρα. Αντιθέτως τον Μάιο που η ανθοφορία ήταν πιο πλούσια ο μέσος όρος έπεσε στο 1 χιλιόμετρο.
   Γενικώς οι μέλισσες δεν κάνουν πτήσεις τέτοιες οι οποίες δεν θα τους δώσουν πλεόνασμα τροφής κατά την επιστροφή στην κυψέλη. Ένας δυσμενής παράγοντας που έχει να αντιμετωπίσει μια μέλισσα είναι το κόστος κατά την διάρκεια της αναζήτησης της ανθοφορίας. Τότε η μέλισσα καταναλώνει πολύ ενέργεια η οποία δεν μεταφράζεται σε ευθεία απόσταση. Με αυτό κατά νου μπορούμε να πούμε ότι η μέγιστη απόσταση μιας ανθοφορίας μπορεί να καθοριστεί από το πόσο εύκολα θα εντοπιστεί. Η μέλισσα μπορεί να πετάξει πολλά χιλιόμετρα για να συλλέξει από μια γνωστή πηγή, δεν σημαίνει όμως ότι μια ανιχνεύτρια θα διανύσει αυτά τα χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή για να βρει για πρώτη φορά την πηγή αυτή. Αυτό ίσως αποτελεί ένδειξη ότι σε ακραίες καταστάσεις μπορεί να φτάσει ακόμη μακρύτερα, γεγονός βέβαια που καλύπτει απλά την περιέργεια μας και όχι τις ανάγκες μας ως μελισσοκόμοι. Ο παραπάνω ισχυρισμός επιβεβαιώνεται από πολλούς ερευνητές ( Vansell and Todd 1946; Levin et al. 1960; Bradner et al. 1965; Ramsay et al. 2003; Ramsay 2005; Chandler and Dunwell 2008; Gary 1992; Williams 2001; Visscher and Seeley 1982).
   Η ποιότητα της τροφής που θα συναντήσουν παίζει σπουδαίο ρόλο για τις μέλισσες, στο αν τελικά θα την επιλέξουν. Μερικές φορές παρατηρούμε μέλισσες που επιστρέφουν στην κυψέλη με μια πολύ μικρή ποσότητα γύρης. Αναρωτιόμαστε λοιπόν για πιο λόγο δεν γεμίζουν το φορτίο ; Η απάντηση ίσως να είναι ότι σε σχέση με άλλη γύρη που μπορεί να βρει σε κοντινότερη απόσταση προτιμά την πιο ποιοτική και θρεπτική, με αντίτιμο το μικρό φορτίο που θα είναι σε θέση να το κουβαλήσει από την μακρινή απόσταση.  
Επίσης η ποσότητα τροφής που μπορεί να δώσει ένα μεμονωμένο λουλούδι, όπως φαίνεται από πειράματα που έγιναν, παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιλογή. Δηλαδή κριτήριο αποτελεί το πόσες επισκέψεις χρειάζεται μια μέλισσα για να γεμίσει το φορτίο της και να γυρίσει στην κυψέλη. Σε ένα πείραμα που διεξήχθη το 1980, ο David Chaney ανακάλυψε ότι σε αγροτική περιοχή που ήταν σπαρμένη με alfalfa οι μέλισσες που τοποθετήθηκαν εκεί για την επικονίαση της εκμετάλλευσης αυτής συνέλλεξαν 10 φορές περισσότερη γύρη από το φυτό safflower το οποίο υπήρχε σε απόσταση τουλάχιστον 5 μιλίων μακριά. Αυτό συνέβη κατά πάσα πιθανότητα γιατί για να μαζέψει μια μέλισσα ένα φορτίο από το alfalfa θέλει 200 επισκέψεις στο φυτό ενώ για σε άλλα φυτά μπορεί να γεμίσει φορτίο σε μόλις 20 επισκέψεις. 
Η συζήτηση που έγινε παραπάνω για τις αποστάσεις πρέπει να περιλάβει οπωσδήποτε και τις αποστάσεις ανάμεσα στα λουλούδια. Όπως αναφέρθηκε ήδη η διαφορά στον αριθμό επισκέψεων μπορεί να είναι μεγάλη, έτσι ανάλογα μεγάλη θα είναι και η απόσταση του τελικού ταξιδιού, το οποίο θα περιλαμβάνει την απόσταση σε ευθεία γραμμή αλλά και τις επιμέρους αποστάσεις ανάμεσα στα άνθη.
www.melikonitsas.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου